fragment artykułu z kwartalnika dla lekarzy "Alergia" 1(19)/2004
 

dr n. med. Piotr Rapiejko
dr n. med. Agnieszka Lipiec
dr n. med. Marek Modrzewski
Mgr Kazimiera Chłopek
Prof. dr hab. n. med. Dariusz Jurkiewicz

Okres pylenia drzew przypadający w naszym klimacie na przedwiośnie i wiosnę charakteryzuje się gwałtownymi zmianami pogody oraz znacznymi wahaniami temperatury. Czynniki te mają decydujący wpływ na termin i intensywność sezonu pylenia drzew. Objawy chorobowe u wszystkich osób uczulonych na alergeny pyłku leszczyny, olchy i brzozy występują po ekspozycji na stężenie 75-80 ziaren w 1 m3 powietrza. Nawet krótkotrwała ekspozycja na stężenie 800 ziaren pyłku brzozy w 1 m³ powietrza i 1200 ziaren pyłku olchy w 1m³ powietrza może wywołać duszność. W celu diagnostyki i analizy skuteczności leczenia chorych z pyłkowica konieczna jest obiektywizacja objawów zgłaszanych przez chorych w okresie sezonu pylenia, poprzez porównanie nasilenia objawów chorobowych ze stopniem ekspozycji na aeroalergeny.

Analiza sezonu pylenia drzew w 2003 roku.

W 2003 roku pylenie olszy rozpoczęło się w centralnej i zachodniej Polsce po 7 marca W tym dniu w Warszawie stężenie pyłku olchy osiągnęło wartość 23 ziaren w 1 metrze sześciennym powietrza (wartości średnie), co spowodowało wystąpienie pojedynczych objawów u obserwowanych chorych z uczuleniem na alergeny pyłku olchy. Wysokie stężenie pyłku olchy odnotowano w Warszawie w dniu 14 marca, a w okresie od 20 marca do 31 marca utrzymywało się bardzo wysokie stężenie pyłku olchy w zakresie 1000 - 1500 ziaren / m3 (maksymalnie do 2356 z/m3). Bardzo wysokie stężenie pyłku olchy utrzymywało się w większości punktów pomiarowych w Polsce do 31 marca i wielokrotnie przekraczało wartość 1200 ziaren pyłku olchy/m3 powietrza. Ekspozycja osób uczulonych na tak wysokie wartości stężenia pyłku wywoływała u około połowy chorych przejściowe objawy duszności. Wraz z ochłodzeniem jakie na przeważającym obszarze kraju wystąpiło po 2 kwietnia stężenie pyłku olchy spadło do wartości bardzo niskich. Objawy uczuleniowe obserwowanych u chorych nadwrażliwych na alergeny pyłku olchy były w 2003 roku bardzo burzliwe (włączając objawy duszności) ale trwały z uwagi na krótki sezon pylenia nie dłużej niż 7-10 dni. Najczęstszą z obserwowanych dolegliwości był wodnisty katar i kichanie oraz objawy spojówkowe.

Rycina nr 1 przedstawia stężenie pyłku olchy w Warszawie w 2003 roku wraz z danymi porównawczymi z lat 2001 i 2002.

Pylenie brzozy podobnie jak w latach poprzednich przypadło na drugą połowę kwietnia i pierwsze dni maja i podobnie jak pylenie dębu nie odbiegało znacząco o średnich wieloletnich.

W 2004 roku pylenie leszczyny rozpoczęło się w zachodniej, północnej i centralnej Polsce pomiędzy 6 a 8 lutego. W kolejnych dniach spadek temperatury poniżej 0OC oraz opady śniegu zahamowały pylenie leszczyny.

Ryc. 1. Stężenie pyłku olchy - Warszawa 2001, 2002, 2003
 

Najpospolitsze w Polsce drzewa których ziarna pyłku wykazują właściwości uczulające

Brzoza

Okres pylenia ok. 24-50 dni, zwykle stałe terminy 15 IV - 5 V, zwarty ok. 15-20 dni, maksy-malne stężenia w miastach zwykle do 2500 (maksymalne zanotowane 20.000 z/m3 - Sosno-wiec), od 48.520 do 853.400 z/m3 w pobliżu kwitnących roślin, liczba dni z wysokim stężeniem (ponad 80 z/m3) w miastach 4-10 dni.

Cis

Okres pylenia ok. 10-30 dni, maksymalne stężenia w miastach zwykle do 60 z/m3, od
650 z/m3 w pobliżu kwitnących roślin, liczba dni
z wysokim stężeniem (ponad 80 z/m3) w miastach 0-2 dni.

Dąb

Okres pylenia ok. 14-30 dni (d. szypułkowy
i d. bezszypułkowy), zwarty ok. 20 dni, maksy-malne stężenia ok. 40-250 z/m3 w miastach, do 3900 z/m3w pobliżu kwitnących drzew, liczba dni
z wysokim stężeniem (ponad 80 z/m3) w miastach 3-10 dni.

Jesion

Okres pylenia ok. 25-40 dni, zwarty ok. 18 dni, maksymalne stężenia do 300 z/m3 w miastach, do 6470 z/m3 w pobliżu kwitnących drzew, liczba dni z wysokim stężeniem (ponad 80 z/m3) w miastach 2-8 dni.

Klon

Okres pylenia ok. 20 dni, maksymalne stężenia do 150 z/m3 w miastach, do 750 z/m3 w pobliżu kwitnących drzew, liczba dni z wysokim stężeniem (ponad 80 z/m3) w miastach 0-3 dni.